PLAGEN & TEGENSLAGENIn Plagen & Tegenslagen beschrijft Geurt Franzen de ontberingen die het Land van Cuijk en de kop van Noord-Limburg hebben doorstaan in de eeuwen die achter ons liggen. Over epidemieën en mislukte oogsten, noodweer en overstromingen, oorlogsgeweld en plunderingen, armoede en ongelukken. Vandaag aflevering 99 tuberculose (10, slot).
Om tuberculose snel op te sporen, en op die manier grootschalige besmettingen te voorkomen, wordt na de oorlog een test ontwikkeld, de HAS-test. Met die test kun je achterhalen of iemand in contact is geweest met de tuberculosebacterie.
Door een kleine hoeveelheid tuberculine in te brengen in het lichaam – dat is een extract van tbc-bacillen dat zelf geen infectie kan veroorzaken – wordt een reactie op gang gebracht. Als er een bultje verschijnt, is de kans groot dat die persoon met de tbc-bacterie in aanraking is geweest. Dat hoeft nog niet te betekenen dat de persoon ook tbc heeft, dat wordt met een longfoto gecontroleerd.
Drie krasjes
De test wordt in de volksmond krasjestest genoemd en wordt in de jaren 60 van de vorige eeuw massaal toegepast op schoolkinderen. Een verpleegkundige komt de klas in en zet op de huid van de onderarm van elke leerling drie krasjes met tuberculine. Een paar dagen later komt ze terug en controleert alle onderarmen. Wie een bultje op de arm heeft, wordt doorverwezen voor een longfoto. De test wordt later vervangen door de mantoux-test: dan wordt de tuberculine met een naald ingespoten.
De GGD rekent op twee- tot drieduizend jongeren. Maar er staan 7800 jongens en meisje giechelend en joelend voor de deur
Tegenwoordig worden schoolklassen niet meer massaal gecontroleerd. In Nederland komt een tbc-uitbraak nog zelden voor. Immigranten en asielzoekers worden wel gecontroleerd omdat de ziekte elders op de wereld nog veel voorkomt.
In april 1996 is er paniek in de gemeente Sint Anthonis. De gezondheidsdienst GGD ontdekt dat een jongeman uit Langenboom aan de zeer besmettelijke vorm van tuberculose lijdt, ‘open tbc’. Die variant wordt door hoesten overgebracht. Als nog eens vier andere jongeren uit de regio tbc blijken te hebben, weliswaar de ‘gesloten’ variant, wordt alarm geslagen.
Grote uitbraak
Net als de jongeman uit Langenboom gaan die jongens en meisjes regelmatig uit in een van de discotheken in Sint Anthonis en de GGD vreest voor een grote uitbraak van de ziekte. Daarom wordt besloten een grootschalig tbc-onderzoek te doen. Alle jongeren die tussen januari 1995 en april 1996 uit zijn geweest in Sint Anthonis (zoals in De Hoeve of Oelbroeck), Ledeacker (De Breijenburg) of Langenboom (’t Huukske) worden uitgenodigd mee te doen aan het onderzoek.
Op zaterdagavond 27 april 1996 is de stemming uitbundig bij sporthal Remmensberg. De GGD rekent op twee- tot drieduizend jongeren. Maar er staan 7800 jongens en meisje giechelend en joelend voor de deur. Ze krijgen allemaal een mantoux-prik en worden drie dagen later in de sporthal terugverwacht voor controle.
Positief
Niet iedereen komt die dinsdag opdraven, maar het zijn toch 5700 armen die de medewerkers van de GGD te controleren krijgen.
Het resultaat? 61 mensen blijken positief te reageren op de test en worden doorverwezen voor vervolgonderzoek. De GGD noemt dat aantal niet verontrustend, de volksgezondheid wordt niet bedreigd. Hoeveel van die 61 positief geteste jongeren daadwerkelijk tbc hebben, wordt niet bekendgemaakt. De operatie kost ruim anderhalve ton.
Bron Gelderlander Geurt Franzen 27-11-23, 12:44
Afbeelding Uitgelaten stemming onder de duizenden jongeren die zich melden voor de tbc-test op 27 april 1996 in Sint Anthonis. © Ed van Alem
