Pompoenen, maskers, spinnenwebben, en op elk hoekje snoep. Halloween lijkt onschuldig plezier — een beetje griezelen in de herfst. Toch is het goed even stil te staan: wat vieren we eigenlijk?
Halloween heeft heilige wortels, maar is onderweg vaak vervormd. En juist daarom vraagt het onderscheiding — het vermogen te kiezen voor het licht, als duisternis verschijnt en doorbreekt
Pater Chris Alar spreekt met de eenvoud van een herder die zijn schapen niet wil bang maken, maar mensenkinderen wil beschermen. “Wij willen mensen leren wat Goddelijke Barmhartigheid betekent,” zegt hij, “en tonen hoe je ze leeft in het gewone leven.”
Halloween is voor Pater Chris Alar geen taboe, maar een gelegenheid om het geloof te verdiepen: “Als we begrijpen wat deze dag werkelijk betekent, dan vieren we haar op een manier die God eert.”
Een heilige oorsprong die wordt vergeten
Halloween is veelal een verkleedpartij met snoep en tocht in de avond langs de huizen. In de kalender is het de vooravond van Allerheiligen. Oorspronkelijk was dit een kerkelijke vigilie, ingesteld door paus Gregorius III in de achtste eeuw. Halloween, Allerheiligen (1 november) en Allerzielen (2 november) vormen een prachtig drieluik, dat in de traditie Allerheiligen-tijd heet.
Drie dagen waarin de Kerk bidt, viert en gedenkt: voor de heiligen in de hemel, de zielen in loutering, en de levenden die onderweg zijn. In de vroege kerk geloofde mensen dat de sluier tussen hemel en aarde in deze dagen dunner werd: een tijd waarin we dichter bij de heiligen en bij onze overledenen stonden.
Geen reden tot angst, maar tot gebed. Wie dat weet, kijkt anders naar 31 oktober. Het is niet de nacht van griezels, maar de heilige vooravond van een groot feest: de triomf van het licht.
Het misverstand van de heidense wortels. Er wordt gezegd: “Halloween komt toch van een heidens Keltisch feest?” Dat klopt deels qua tijd, maar niet qua inhoud. De Keltische oogstfeesten zoals Samhain vierden het einde van de zomer, maar de Kerk koos de datum onafhankelijk daarvan.
De samenloop was toevallig. Zoals de kerstboom zijn plaats vond in het kerstfeest zonder heidens te blijven, zo gaf de Kerk ook aan deze herfstavond een nieuwe, christelijke betekenis. Ze doopte de seizoen-symboliek in het licht van het geloof: sterven, rusten, en verrijzen.
Katholieke gebruiken achter de griezelmaskers
• Trick-or-treat groeide uit het middeleeuwse souling: kinderen vroegen soul cakes en in ruil baden zij voor de overleden familieleden van de bewoners.
• Jack-o’-lanterns, de uitgeholde pompoenen, stonden symbool voor de zielen van de gestorvenen.
• Verkleedpartijen dienden oorspronkelijk om boze geesten te misleiden of symbolisch mee te lopen in de processie van de doden.
Hoe Halloween verboden werd. Na de Reformatie verdacht men in Engeland elk katholiek gebruik van bijgeloof. Allerheiligen en Halloween werden verboden, en ook de leer over het vagevuur werd verworpen. De puriteinen namen die afkeer mee naar Amerika en verboden zelfs Kerstmis. Pas toen Ierse en Duitse katholieken naar de Nieuwe Wereld emigreerden, brachten ze deze feesten weer tot leven.
Halloween keerde terug, maar langzaamaan verloor het zijn geestelijke kern. Van geloofsfeest tot commercie. Wat ooit een avond van gebed was, is nu voor mensen een excuus om te griezelen. Katholieke onderscheiding is dit: plezier mag, zolang we het licht niet vergeten. Een Allerheiligen-feestje met heiligenkostuums, verhalen over moed en geloof, samen bidden voor de overledenen: dat is óók Halloween — maar dan in zijn oorspronkelijke, heilige betekenis.
De valstrik van het occulte. Halloween is onschuldig zolang het spel blijft. Maar wanneer nieuwsgierigheid naar het “bovennatuurlijke” uitloopt op spelletjes met geesten, tarot of magie, dan stap je een ander domein binnen. Dit beschadigt je: geestelijk, relationeel, soms zelfs psychisch.
Vermijd het occulte, zoek het heilige. Bidden voor de zielen. Een jonge broeder vertelt hoe hij geroepen werd om te bidden voor de doden, “het is liefde” zegt hij. Liefde dat de ander tot volle vrede en tot God komt.”
Zo ligt de focus met Allerheiligen en Allerzielen op de mensen, levende en overledene die over de grens van de dood heen de ene gemeenschap vormen, die God voor ogen staat.
Sint-Faustina Uit het Dagboek van Sint-Faustina Kowalska zien we haar bidden bij stervenden, terwijl de duistere machten wijken. Faustina beschrijft hoe zij ’s nachts werd belaagd door demonische honden die haar wilden verscheuren.
Ze antwoordde: “Als het Gods wil is, laat het dan gebeuren, want Hij is heilig en barmhartig.” Meteen weken de demonen. Het is geen spookverhaal, maar een onderricht in geloof: wie vertrouwt op Gods barmhartigheid en heiligheid, heeft de duisternis niet te vrezen. Halloween wordt is voor alle kinderen dan ook niet een viering van angst, maar een les dat het kwaad is te overwinnen voor wie gelooft.
Uitnodiging tot heiligheid. Al met al geen oordeel, maar oproep: Keer terug naar de heilige betekenis van 1 en 2 november. Laat Halloween een avond van licht zijn: een moment om de heiligen te vieren, de zielen te gedenken, en onze kinderen te leren dat heiligheid en geloof sterker is dan angst en horror.
- wie in de pompoen met een gezicht het Licht van Christus ziet schijnt vrees niet de duisternis.
________________________________________
Samengevat
• Vier gerust, maar maak onderscheid.
• Vermijd het occulte, zoek het heilige.
“Jezus, ik vertrouw op U.” — Het kortste gebed tegen elke duisternis.
